حوزه ی عمومی در فضای مجازی و مقایسه ی آن با فضای غیر مجازی

به جرأت می توان گفت اهمیت حوزه ی عمومی به اندازه ی آثار ادبی و هنری است؛ زیرا که تقریباً هم زمان با پیدایش آثار ادبی و هنری، حوزه ی عمومی هم شکل گرفته است. در نگاه نخست، شاید حوزه ی عمومی برای پدیدآورنده و حقوق اثر مالکیت ادبی و هنری مضر باشد؛ امّا اگر کمی دقیق تر شویم، می فهمیم که برای رشد و پیشرفت دانش و سلامت جامعه بسیار مفید است و صرفه جویی اقتصادی برای استفاده کنندگان و به تبع آن، جامعه، در پی خواهد داشت؛ مضافاً این که شکل گیری و حمایت از حوزه ی عمومی مطابق با اعلامیه ی جهانی حقوق بشر و میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. در قانون ایران، به طور ناقص به حوزه ی عمومی و قلمروش اشاره شده که این نقص، تقریباً در پیش نویس لایحه ای که هنوز به تصویب نرسیده، بر طرف گردیده است. شکل گیری و پیشرفت روز افزون فناوری های رایانه ای، باعث شد که حوزه ی عمومی در فضای مجازی هم مطرح شود. به دلیل ویژگی های خاصّ فضای مجازی، مفهوم و مصادیق حوزه ی عمومی در این فضا با فضای غیر مجازی تا حدّی متمایز است. دو خصوصیت فراسرزمینی بودن فضای مجازی و نداشتن قانون مختصّ این فضا سبب گردیده که چالش هایی بر سر راه بهره برداری از حوزه ی عمومی در فضای مجازی، ایجاد شود که برای رهایی از این چالش ها گریزی جز استفاده از راه حل هایی هم چون تصویب قوانین مالکیت فکری در سطح بین المللی و اعمال قواعدی مانند قاعده ی مدّت حمایت کوتاه تر نیست.